کتاب تاریخ هنر.نمیدانیم که هنر چگونه آغاز شده است، همانگونه که نمیدانیم زبان چگونه آغاز شده است. اگر معنای هنر را فعالیتهایی چون ساختن معابد و خانهها، آفریدن تصویرها و تندیسها، یا بافتن نقش و نگارها بدانیم، هیچ مردمی در هیچ نقطه از جهان نیستند که عاری از هنر باشند، ولی اگر مرادمان از هنر گونهای از تجملات زیبا، اشیاء روحنواز موزهها و نگارخانهها با تزئینات گرانبهای مهمانخانهها و جز اینها باشد، باید بدانیم که واژهی هنر به این مفهوم دیرزمانی از تداولش نمیگذرد و بسیاری از بزرگترین معماران، نقاشان و مجسمهسازان روزگاران گذشته هیچگاه تصوری از آن در ذهن نداشتهاند. بهترین راه درک این تفاوت [تعابیر دوگانهی هنر] این است که به معماری توجه کنیم. همه میدانیم که ساختمانهای زیبا وجود دارند و برخی از آنها بهراستی آثار هنری محسوب میشوند، ولی بهندرت ممکن است ساختمانی در هر نقطه از جهان ساخته شده باشد که مورداستفادهی خاصی برایش منظور نشده باشد، آنان که از این ساختمانها بهعنوان مکانهای عبادی یا تفریحی، یا بهعنوان محل زندگی استفاده میکنند، آنها را قبل از هر چیز، براساس معیارهای سودمندی ارزیابی میکنند. ولی مستقل از این ملاحظه، ممکن است طرح یا نسبتهای ساختاری بنا را بپسندند یا نپسندند، و زحمات معمار کاردان آن را در بنا کردن نهتنها یک ساختمان قابلاستفاده بلکه ساختمانی «خوب و درست، تحسین کنند. درگذشته مردم نسبت به نقاشیها و تندیسها اغلب نگرش مشابهی داشتند. آنها را صرفاً آثار هنری نمیپنداشتند بلکه برای آنها، نقش و کارکرد معینی قائل بودند. اگر کسی نمیدانست که بناها برای پاسخگویی به کدام ضرورتها ساخته شدهاند، نمیتوانست داوری و اظهارنظر معتبری دربارهی آنها داشته باشد. به همین قیاس، بعید است که بی هیچگونه آگاهی از هدفهای کاربردی هنر گذشته، بتوانیم به فهم آن نائل آییم. هرچه بیشتر در مسیر تاریخ به گذشته بازگردیم، هدفهایی را که هنر میبایست در خدمتشان قرار گیرد، معینتر و در عین حال شگفتانگیزتر مییابیم. اگر شهرهای کوچک و بزرگ را ترک گوییم و به روستاها برویم، و یا فراتر از آن، اگر از کشورهای متمدنمان جدا شویم و به سرزمینهایی سفر کنیم که مردمانشان هنوز در اوضاعواحوالی همانند اوضاعواحوال زندگی اجداد بسیار دور ما به سر میبرند، خواهیم دید که در آنها هم هنر، نقش کاربردی و سودمندانه ی خود را داراست. ما این مردمان را ابتدایی» مینامیم، نه به علت آنکه انسانهایی سادهتر از ما هستند - فرایندهای اندیشهی آنها اغلب از فرایندهای اندیشهی ما پیچوتابهای بیشتری دارند - بلکه چون به وضعیتی نزدیکترند که همهی افراد بشر زمانی از آن برون آمدهاند. برای این مردمان ابتدایی، بین ساختمان و تمثالسازی - تا جایی که به سودمندی آنها مربوط میشود - تفاوتی وجود ندارد. این کتاب تالیف ارنست هانس گامبریج و ترجمه عالی رامین و توسط انتشارات نشر نی به چاپ رسیده و در فروشگاه اینترنتی کتاب انتشارات اشراقی به آدرس www.eshraghipub.com موجود میباشد.